مراحل انحصار وراثت، فرایندی است که بر اساس طبقات ارث انجام می شود و پیش از هر اقدامی، باید مشخص شود که این انحصار محدود است یا نامحدود.
در ادامه، پس از تعیین اموال، اقدام به اخذ گواهی انحصار وراثت می کنید. اما پرسش کلیدی که بسیاری از افراد مطرح می کنند این است: برای انحصار وراثت باید به کجا مراجعه کرد؟
مراحل اولیه انحصار وراثت
- در گام نخست، وراث باید برای دریافت گواهی فوت از مراجع ذی صلاح اقدام کنند. سپس، اسامی تمامی افرادی که به ارث می برند و نسبت آن ها با متوفی، به طور دقیق مشخص شود.
- بعد از امضای استشهادیه انحصار وراثت، یکی از وراث موظف است به اداره دارایی مراجعه کند تا میزان مالیات بر ارث تعیین شود.
باید به این نکته اشاره کرد که اگر از وکیل انحصار وراثت برای انجام امور کارها می خواهید استفاده کنید، نیازی به حضور در هیچ یک از این مراحل انحصار وراثت ندارید و این فرایند در زمان بسیار کوتاه تری انجام خواهد شد.
مراحل گام به گام انحصار وراثت
انحصار وراثت، بر اساس میزان اموال متوفی به دو دسته محدود و نامحدود تقسیم می شود. اگر دارایی های به جا مانده از متوفی کمتر از پنجاه میلیون تومان باشد، انحصار وراثت محدود خواهد بود.
اما در صورتی که ارزش اموال بیش از پنجاه میلیون تومان باشد، انحصار وراثت به صورت نامحدود انجام می شود.
وراث موظف هستند پس از فوت متوفی مراحل انحصار وراثت را طی کنند تا در نهایت بتوانند گواهی را بگیرند. این مراحل به شرح زیر است:
- اخذ گواهی فوت و تکمیل مدارک لازم : این مرحله اولین و ضروری ترین گام برای آغاز فرایند انحصار وراثت است.
- ارائه دادخواست انحصار وراثت در دفتر خدمات قضایی : وراث باید با ارائه دادخواست انحصار وراثت، فرایند رسمی را آغاز کنند.
- مراجعه به شورای حل اختلاف پس از ثبت دادخواست، پرونده به شورای حل اختلاف ارجاع می شود تا بررسی شود.
- مشخص شدن وراث و اموال و دارایی ها در این مرحله، وراث و دارایی های به جا مانده از متوفی به طور دقیق مشخص می شوند.
- تأیید وراث صحت و اعتبار وراث توسط مراجع قانونی تأیید می شود.
- تعیین مالیات بر ارث :اداره دارایی مالیات ارث را بر اساس ارزش اموال تعیین می کند.
- صدور گواهی : پس از طی مراحل فوق، گواهی انحصار وراثت صادر می شود.
- تحریر ترکه : در این مرحله، صورت برداری از اموال متوفی انجام می گیرد.
- تقسیم ترکه : در نهایت، اموال متوفی میان وراث، طبق قانون و طبقات ارث تقسیم می شود.
مدارک لازم برای مراحل انحصار وراثت
برای انجام مراحل انحصار وراثت به درستی و بدون مشکلات احتمالی، تهیه و تکمیل مدارک ضروری است. این مدارک باید کامل و دقیق ارائه شوند تا فرایند به سرعت و بدون هیچ مانعی طی شود. مدارک مورد نیاز شامل موارد زیر است:
- گواهی فوت از سال ۱۳۹۵ در برخی استان ها، مانند تهران، به صورت الکترونیکی از طریق سامانه های مربوطه قابل دریافت است. این گواهی اولین و مهم ترین مدرک برای آغاز فرایند انحصار وراثت است.
- استشهاد محضری : این استشهاد، شامل شهادت چند نفر از افراد مطلع است که فوت متوفی و وراث قانونی او را تأیید می کنند. این مدرک باید به صورت رسمی و محضری تنظیم شود.
- شناسنامه متوفی : ارائه شناسنامه باطل شده متوفی یکی دیگر از مدارک الزامی است.
- عقدنامه یا رونوشت آن : اگر متوفی همسر داشته، ارائه عقدنامه یا رونوشت آن نیز الزامی است تا حقوق همسر به درستی تعیین شود.
- وصیت نامه رسمی متوفی (در صورت وجود) : اگر متوفی وصیت نامه ای رسمی داشته باشد، باید این وصیت نامه به همراه سایر مدارک ارائه شود تا اموال مطابق با آن تقسیم گردد.
- گواهی تسلیم اظهارنامه مالیاتی : برای متوفیانی که پیش از سال ۱۳۹۵ فوت کرده اند و تاکنون اقدام به انحصار وراثت نکرده اند، ارائه این گواهی برای تعیین و پرداخت مالیات بر ارث ضروری است.
- شناسنامه وراث : تمامی وراث باید شناسنامه های خود را برای تأیید هویت و نسبت خود با متوفی ارائه دهند.
تعیین میزان مالیات بر ارث
یکی از مراحل کلیدی در فرایند انحصار وراثت، مراجعه به سازمان های مالیاتی کشور است. وراث باید لیستی از اموال منقول و غیرمنقول متوفی را به اداره مالیات ارائه دهند. این اموال شامل هر دارایی ای است که متوفی از خود به جا گذاشته و ممکن است مشمول مالیات بر ارث باشد.
یکی از وراث به نمایندگی از سایرین به اداره مالیات مراجعه می کند تا میزان دقیق مالیات بر ارث تعیین شود. این مبلغ بر اساس ارزش اموال و نسبت هر یک از وراث با متوفی تعیین می شود.
سهم هر وارث نیز بر اساس نسبت قانونی او با متوفی محاسبه و مشخص می شود. پس از تعیین مالیات، رسیدی از سوی اداره مالیات صادر شده و وارث یا نماینده برای ادامه مراحل باید به شورای حل اختلاف مراجعه کند.
بیشتر بخوانید : وکیل مالیات بر ارث
لازم به ذکر است که برخی از اموال متوفی ممکن است معاف از مالیات باشند، در حالی که برخی دیگر مشمول مالیات هستند. فهرستی از این اموال به شرح زیر است:
- سپرده های بانکی این سپرده ها ممکن است بر اساس قوانین مالیاتی مشمول مالیات بر ارث شوند.
- اوراق بهادار : اوراق سهام، اوراق قرضه و سایر اوراق بهادار متوفی نیز مشمول مالیات بر ارث می شوند.
- وسایل نقلیه : هر نوع وسیله نقلیه که به نام متوفی ثبت شده، شامل خودروها، موتورسیکلت ها و سایر وسایل، مشمول مالیات خواهند بود.
- املاک : هرگونه ملک، اعم از زمین، خانه یا آپارتمان که به نام متوفی است، تحت مالیات بر ارث قرار می گیرد.
- اثاث منزل : اثاثیه و لوازم خانگی متوفی معمولاً مشمول مالیات نمی شوند.
چند نکته راجب مراحل انحصار وراثت
افرادی که قصد دارند مراحل انحصار وراثت متوفی را انجام دهند، بهتر است به چند نکته کلیدی توجه کنند تا فرایند به درستی و بدون مشکل پیش برود:
رعایت قوانین ارث در قانون مدنی
روند انحصار وراثت باید کاملاً بر مبنای قوانین ارث در قانون مدنی کشور انجام شود. عدم رعایت این قوانین می تواند باعث مشکلات و تأخیر در فرایند شود.
- همه بازماندگان ارث نمی برند : تمامی بازماندگان متوفی از او ارث نخواهند برد. اگر در طبقات اول یا نزدیک تر وراثی وجود داشته باشند، وراث طبقات بعدی از ارث محروم خواهند بود.
- اولویت با وصیت نامه رسمی : در صورت وجود وصیت نامه رسمی از متوفی، ابتدا به وصیت او عمل می شود. این بدین معناست که وصیت نامه نقش اساسی در تقسیم بخشی از اموال دارد، اما متوفی تنها می تواند یک سوم اموال خود را وصیت کند. باقی اموال مطابق قوانین ارث و انحصار وراثت تقسیم خواهد شد.
- مراجعه یک نفر به دفتر خدمات قضایی : بعد از اخذ گواهی فوت، تنها یکی از وراث می تواند به نمایندگی از سایرین به دفتر خدمات قضایی مراجعه کند. نیازی به حضور تمامی وراث در این مرحله نیست.
- نیاز به گواهی مالیات بر ارث برای متوفیان پیش از ۱۳۹۵ : همراه داشتن گواهی مالیات بر ارث برای متوفیانی که قبل از سال ۱۳۹۵ فوت کرده اند ضروری است. اما برای متوفیان پس از آن، این الزام برداشته شده است.
- بررسی مدارک و اطلاع رسانی از سوی شورای حل اختلاف : شورای حل اختلاف، مدارک لازم برای انحصار وراثت را بررسی می کند و سپس اطلاعیه ای در روزنامه کثیرالانتشار منتشر می کند. این اطلاعیه فرصتی است برای افرادی که ادعای وراثت دارند تا خود را معرفی کنند.
- ابلاغ اطلاعیه ها از طریق سامانه ثنا : اطلاعیه ها و ابلاغیه های مربوط به مراحل انحصار وراثت از طریق سامانه ثنا به وراث اعلام می شود. این سیستم، راه ارتباطی مهمی میان وراث و مراجع قانونی است و وراث باید با آن آشنا باشند تا از مراحل پیشرفت پرونده مطلع شوند.
سخن پایانی
انحصار وراثت پس از فوت فرد، برای انجام امور اداری و قانونی مربوط به اموال و دارایی های او امری ضروری است.
در مراحل انحصار وراثت، اطلاعات دقیقی در مورد تعداد وراث و سهم هر یک از آن ها به طور کامل ذکر می شود.
بیشتر بخوانید : وکیل برای گواهی انحصار وراثت
این گواهی نقش اساسی در جلوگیری از بروز اختلافات احتمالی میان وراث دارد، چرا که پس از صدور آن، تقسیم ارث به صورت قانونی و منظم انجام می شود و تمامی امور اداری مربوط به متوفی تحت نظارت قوانین پیش می رود.
یکی از مهم ترین توصیه هایی که در این زمینه باید به آن توجه کنید، استفاده از مشاوره وکلای متخصص در تمام مراحل انحصار وراثت است.
حضور بهترین وکیل تهران می تواند از بروز اشتباهات قانونی جلوگیری کرده و فرایند را تسریع کند.
توصیه می شود هرگز بدون مشورت و راهنمایی حقوقی وکیل ارث ، اقدام به دریافت گواهی انحصار وراثت نکنید، چرا که این امر ممکن است باعث بروز مشکلات پیچیده و تأخیر در انجام مراحل قانونی شود.
