اصطلاح “تعهد” در علم حقوق به معنای یک رابطه حقوقی بین دو یا چند نفر است که افراد ملزم به انجام آن هستند در غیر صورت که شکایت کیفری عدم انجام تعهد مطرح می شود.
این نکته را ابتدا عرض کنیم که شکایت کیفری عدم انجام تعهد ، در صورتی که کلاهبرداری رخ داده باشد امکان دارد، در غیر صورت دعوا حقوقی می باشد.
در تمام قراردادهای حقوقی، تعهداتی در آن قید می شود که هر یک از طرفین قرارداد متعهد به اجرای آنها هستند و نمی‌توانند بدون دلیل از اجرای آن سر باز زنند.
براساس ماده ۲۱۹ قانون مدنی : اگر یکی از طرفین قرارداد در موعد مقرر از تعهدانی که در قرارداد آمده ، امتنا کند ، طرف مقابل می‌تواند در صورت قید میزان دقیق خسارات در قرارداد ( وجه التزام ) اقدام به دریافت وجه التزام قراردادی از طریق دادگاه، از طرف غیرمتعهد نماید.
دعوای الزام به ایفای تعهد، عنوانی کلی است و شامل هر نوع تعهدی که خارج از محدوده خارج از شرع و قانون نباشد.
برای مثال، تعهدات ناشی از قراردادهای ملکی مانند تحویل ملک، ساخت ملک و غیره.
در ادامه به شرایط، نکات و مراحل شکایت کیفری عدم انجام تعهعد می پردازیم.
دلیل شکایت کیفری عدم انجام تعهدات
شکایت کیفری عدم انجام تعهد، اقدامی قانونی است که برای الزام فرد به اجرای تعهدات خود یا جبران خسارت ناشی از عدم اجرای آن مطرح می شود.
این شکایت، با توجه به نوع تعهد (مالی یا غیرمالی) و شرایط قرارداد، می تواند به صورت الزام به ایفای تعهد یا درخواست خسارت مالی باشد.
بیشتر بخوانید : وکیل کیفری
شرایط شکایت کیفری عدم انجام تعهد
برای طرح شکایت کیفری عدم انجام تعهد، چند شرط اصلی لازم است:
- قرارداد باید به طور قانونی تنظیم شده باشد و موضوعات تعهد به طور مشخص در آن قید شده باشد.
- در قرارداد باید زمان معینی برای اجرای آن مشخص شده باشد. در غیر این صورت، ادعای خسارت به شرط اثبات مطالبه از سوی متعهد له امکان پذیر است (ماده ۲۲۶ قانون مدنی).
- متعهد باید بدون دلیل قانونی از انجام تعهد خود امتناع کرده باشد، مگر اینکه علت خارج از کنترل او باشد، مانند حوادث قهری که در ماده ۲۲۹ قانون مدنی تصریح شده است.
تعهدات و نقش آن ها در طرح دعوا
برای شروع یک دعوا با موضوع الزام به ایفای تعهد قراردادی ، ابتدا باید یک رابطه ای بین متعهد و متعهدله که قراردادی است ، وجود داشته باشد که بر اساس آن، خوانده دعوا ، یک طرف این تعهد باشد.
دوم ، زمان اجرای تعهد که در قرارداد آمده گذشته باشد و شخص متعهد به تعهدی که داده عمل نکرده است و این عدم انجام تعهد به دلیل قوه قاهره نباشد.
در این دعوا، شخص متعهدله بعنوان خواهان و شخص متعهد بعنوان خوانده دعوا در قانون نامبرده شده است.
- اگر تعهد مالی باشد، دعوا مالی و هزینه دادرسی بر اساس دعاوی مالی محاسبه می شود.
- در تعهدات غیرمالی، هزینه دادرسی مطابق دعاوی غیرمالی باید پرداخت شود.
این نکته هم لازم است بگوییم که چنانچه موضوع تعهد به اموال منقول مربوط باشد، دادگاه محل اقامت خوانده یا محل انعقاد قرارداد صلاحیت رسیدگی را دارد.
دادخواست الزام به ایفای تعهد
برای طرح دعوای الزام به ایفای تعهد در دادگاه، متعهدله باید دادخواستی با ذکر موضوع قرارداد و علیه متعهد تنظیم کند.
بیشتر بخوانید : دادخواست الزام به انجام تعهد
نمونه ای از شکایت مربوط به عدم انجام تعهد
- قراردادهای ساختمانی: اگر پیمانکار به تعهدات خود در ساخت و ساز عمل نکند، مالک می تواند درخواست الزام به اجرای تعهد یا خسارت کند.
- عدم پرداخت وجه در قرارداد خرید و فروش : اگر فروشنده یا خریدار از تعهدات خود مبنی بر پرداخت وجه یا تحویل کالا امتنا کند، طرف مقابل می تواند الزام به اجرای تعهد را درخواست نماید.
مدارک لازم اثبات تعهدات در دادگاه
برای موفقیت در شکایت کیفری عدم انجام تعهد، ارائه مدارک و مستندات ضروری است.
این مدارک شامل قرارداد کتبی و حتی شهادت شهود در صورت عدم وجود سند کتبی است.
بیشتر بخوانید : مشاوره حقوقی کیفری
در مواردی که قرارداد به صورت شفاهی منعقد شده است، شاهدان می توانند نقش مهمی در اثبات تعهدات ایفا کنند.
مدارک دیگری مانند پیامک متنی یا ایمیل نیز به عنوان ادله در دادگاه مورد قبول است ، مشروط بر اینکه اصل بودن آنها قابل اثبات باشد.
رویه دادگاه در بررسی شکایت کیفری عدم انجام تعهد
دادگاه در بررسی شکایت کیفری عدم انجام تعهد، ابتدا قرارداد را بررسی می کند تا از صحت و اعتبار آن مطمئن شود.
با توجه به مفاد قرارداد و مستندات ارائه شده توسط خواهان، میزان تقصیر متعهد توسط قاضی پرونده بررسی می شود.
در صورت اثبات ، دادگاه حکم به الزام به ایفای تعهد یا جبران خسارت وارده صادر خواهد کرد، که باز در اینجا میگوییم کلاهبردی صورت گرفته باشد دعوا کیفری می شود.
نکات کلیدی برای پیشگیری از این مشکلات
برای جلوگیری از مشکلات حقوقی ناشی از عدم انجام تعهدات، طرفین باید نکات زیر را در نظر داشته باشند:
- تدوین قرارداد : در هنگام تنظیم قرارداد، شرایط و جزئیات تعهدات را به طور دقیق و بدون ابهام ذکر کنید.
- مشخص کردن یک تاریخ : تعیین زمان دقیق برای اجرای هر مرحله از تعهدات، موجب کاهش اختلافات خواهد شد.
- جبران خسارت: در صورت امکان، بندهایی برای جبران خسارت در صورت تخلف از تعهدات را در قرارداد قید کنید.
- مشاوره حقوقی: پیش از امضای قرارداد، از مشاوره حقوقی کمک بگیرید تا از صحت مفاد و قانونی بودن آن اطمینان حاصل کنید.
سخن پایانی
شکایت عدم انجام تعهد می تواند به دو صورت حقوقی و کیفری مطرح شود. در شکایت حقوقی، هدف اصلی الزام متعهد به اجرای تعهد و جبران خسارت مالی است.
در حالی که شکایت کیفری تنها در مواردی که تعهدات با اهداف متقلبانه یا به قصد فریب انجام نشده باشد، ممکن است پذیرفته شود.
