پایان همکاری با یک کارفرما، فارغ از علت آن، می تواند با دغدغه های مالی همراه باشد، به خصوص زمانی که نوبت به تسویه حساب نهایی می رسد. متاسفانه، مواردی پیش می آید که کارفرمایان از پرداخت کامل حقوق و مزایای قانونی کارگران در پایان دوره همکاری خودداری می کنند. این مسئله می تواند فشار زیادی به کارگر وارد کند. اما قانون کار راهکارهایی برای احقاق حق پیش بینی کرده است.
این راهنما بر اساس تجربه عملی در رسیدگی به پرونده های روابط کار و با هدف آگاهی شما از حقوق قانونی تان و مراحل پیگیری آن در صورت عدم دریافت تسویه حساب کامل، تهیه شده است.
تسویه حساب پایان کار شامل چه مواردی است؟
هنگامی که شما به عنوان کارگر، زمان و تخصص خود را صرف پیشبرد اهداف کارگاه یا شرکت می کنید، مجموعه ای از حقوق و مزایای قانونی و قراردادی به شما تعلق می گیرد. طبق قانون کار، در زمان خاتمه قرارداد، کارفرما موظف است تمامی مطالبات پرداخت نشده شما را محاسبه و پرداخت نماید. این مطالبات معمولا شامل موارد زیر است:
- حقوق معوقه
- فوق العاده های قانونی
- پایه سنوات
- عیدی و پاداش
- حق سنوات
- مانده مرخصی استحقاقی
- و…..
اهمیت برگه تسویه حساب و سند پرداخت
معمولا کارفرمایان در پایان کار، فرمی را تحت عنوان برگه تسویه حساب برای امضا به کارگر ارائه می دهند.
صرف امضای این برگه به معنای دریافت کامل مطالبات نیست. طبق رویه قانونی و رای معتبر دیوان عدالت اداری، برگه تسویه حساب فقط و فقط در صورتی معتبر است که اسناد مثبت پرداخت (مانند کپی فیش واریزی، رسید بانکی یا چک پرداختی) به آن ضمیمه شده باشد یا کارفرما بتواند پرداخت را اثبات کند.
حال اگر کارفرما بدون پرداخت کامل یا با اعمال فشار از شما امضا گرفت، آن امضا فاقد اعتبار کامل بوده و شما همچنان می توانید از طریق اداره کار برای دریافت مابقی مطالبات خود شکایت از کارفرما را مطرح کنید.
مهلت قانونی کارفرما برای انجام تسویه حساب
ماده ۲۲ قانون کار به روشنی بیان می کند که در پایان قرارداد کار، کلیه مطالباتی که ناشی از قرارداد کار و مربوط به دوره اشتغال کارگر در همان کارگاه است، باید به کارگر (و در صورت فوت، به وراث قانونی وی) پرداخت شود.
اما باید توجه داشت که پرداخت تمام مزایا لزوما به آخرین روز کاری موکول نمی شود. قانون کار برای برخی پرداخت ها زمان بندی مشخصی دارد:
حقوق طبق قانون کار باید هر ماه پرداخت شود و چیزی که برای پایان کار باید پرداخت شود حق سنوات است که در برخی مواقع کارفرما از پرداخت حقوق هم خودداری می کنند که بهتر است در این زمینه مقاله شکایت از کارفرما بابت حقوق را مطالعه کنید.
تکلیف تاخیر در پرداخت تسویه حساب
یک سوال بسیار رایج این است که اگر کارفرما در پرداخت تسویه حساب تاخیر کند، آیا مشمول جریمه دیرکرد می شود و آیا مبالغ به نرخ روز محاسبه خواهند شد؟
پاسخ این است که قانون کار، به طور مستقیم، جریمه ای تحت عنوان خسارت تاخیر تادیه برای دیرکرد در پرداخت مطالبات کارگری پیش بینی نکرده است.
فلسفه مراجع حل اختلاف کارگر و کارفرما (اداره کار) نیز بیشتر بر رسیدگی سریع به اصل اختلافات و تعیین میزان مطالبات بر اساس زمان استحقاق آنهاست.
بنابراین، اگر شما از طریق اداره کار شکایت کنید، رای صادر شده معمولا همان مبالغ معوقه را مشخص می کند (مثلا عیدی سال ۱۴۰۴ همان مبلغ اسمی سال ۱۴۰۴ خواهد بود و سنوات بر اساس آخرین حقوق زمان اشتغال).
اما راهکار چیست؟ پس از اینکه رای اداره کار به نفع شما قطعی شد و مبلغ مطالبات مشخص گردید، شما می توانید به عنوان یک طلبکار، با استناد به رای قطعی اداره کار، به دادگاه حقوقی مراجعه کرده و دادخواست جداگانه ای برای مطالبه خسارت تاخیر تادیه از تاریخ قطعیت رای اداره کار تا زمان وصول کامل طلب، ارائه دهید.
سامانه ثبت شکایت از کارفرما بابت تسویه حساب
خوشبختانه فرآیند شکایت از کارفرما بابت بیمه ، حقوق ، معوقات و یا هر چیز دیگر ، نسبت به گذشته تسهیل شده است.
دیگر نیازی نیست مانند قدیم به صوت حضوری به ادارات کار مراحعه کنید. وزارت کار سامانه جامع روابط کار راه اندازی کرده است که از طریق آن می توانید شکایت خود را به صورت اینترنتی ثبت و پیگیری نمایید.
اگرچه رسیدگی نهایی و جلسات در هیئت های تشخیص و حل اختلاف اداره کار به صورت حضوری انجام می شود، اما ثبت اولیه دادخواست، بارگذاری مدارک، دریافت ابلاغیه ها و حتی پیگیری اجرای رای از طریق همین سامانه الکترونیکی صورت می پذیرد.
مراحل گام به گام شکایت در سامانه جامع روابط کار:
در سامانه جامع روابط کار ثبت نام کرده و مراحل احراز هویت (معمولا از طریق دفاتر پیشخوان دولت یا به صورت الکترونیکی) را انجام دهید.
وارد سامانه شده و فرم دادخواست شکایت را با دقت تکمیل کنید.
مطالبات خود را به تفکیک (حقوق، عیدی، سنوات و…) با ذکر مبنای محاسبه وارد نمایید و مدارک خود را اسکن و بارگذاری کنید.
سامانه به طور خودکار دادخواست شما را به کارفرما ابلاغ می کند.
زمان و مکان جلسه رسیدگی در هیئت تشخیص اداره کار از طریق پیامک یا ابلاغیه در سامانه به شما و کارفرما اطلاع داده می شود.
در زمان مقرر با در دست داشتن اصل تمام مدارک در جلسه حاضر شوید و توضیحات و دفاعیات خود را ارائه دهید. کارفرما نیز فرصت دفاع خواهد داشت.
هیئت تشخیص در همان جلسه یا حداکثر ظرف یک هفته الی یک ماه رای خود را صادر می کند.
رای صادر شده از طریق سامانه به طرفین ابلاغ می شود.
اگر شما یا کارفرما به رای هیئت تشخیص اعتراض داشته باشید، می توانید ظرف مدت قانونی اعتراض خود را ثبت کنید تا پرونده در هیئت حل اختلاف بررسی شود.
پس از قطعی شدن رای به نفع شما، اگر کارفرما مطالبات را پرداخت نکرد، باید از طریق سامانه، درخواست صدور اجرائیه کنید. سپس با دریافت برگه اجرائیه از اداره کار، به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه و درخواست اجرای رای از طریق واحد اجرای احکام دادگستری را ثبت نمایید.
در صورتی که دو طرف به رای صادره هیئت حل اختلاف اعتراض داشته باشند مراجع رسیدگی دیوان عدالت اداری است که باید با کمک یک وکیل دیوان عدالت اداری جلو بروید.
مدارک لازم برای اثبات ادعا و ثبت شکایت
برای موفقیت در شکایت، باید بتوانید دو موضوع را اثبات کنید: اول، وجود رابطه کارگری و کارفرمای؛ دوم، میزان مطالبات پرداخت نشده. هرچه مدارک شما قوی تر باشد، مسیر اثبات آسان تر خواهد بود.
حتی اگر قرارداد کار کتبی ندارید یا کارفرما شما را بیمه نکرده است، باز هم می توانید شکایت کنیدو. ما در مقاله شکایت از کارفرما بدون قرارداد به این موضوع کامل پرداخته ایم.
مدارکی که به اثبات رابطه کاری و میزان مطالبات کمک می کنند:
- قرارداد کار
- فیش های حقوقی
- سوابق پرداخت حق بیمه
- پرینت حساب بانکی
- کارت یا سیستم ثبت حضور و غیاب
- گزارش بازرسان بیمه تامین اجتماعی.
- استشهاد محلی
- نامه های اداری
- ایمیل های کاری
- گواهی های دریافتی از کارفرما
- و…
نمونه متن شکایت از کارفرما بابت عدم تسویه حساب
بزارید براساس تجربه خوداین نکته را به شما بگویم که نیازی به متن خاصی نیست و شما هنگامی که به اداره کار مراجعه می کنید، می توانید تمامی خواسته های خود را مطرح کنید.
در صورتی که امکان حضور ندارید، بهتر است یک وکیل اداره کار برایتان یک دادخواست کامل و جامع بنویسد ولی باز حضور شما مهم تر از دادخواست است.
آیا بعد از امضای برگه تسویه حساب هم می توان شکایت کرد؟
بسیاری از کارفرمایان، کارگران را در زمان پایان کار، ملزم به امضای فرم تسویه حساب می کنند، حتی پیش از آنکه پرداختی صورت گرفته باشد یا مبلغ کامل پرداخت شده باشد. گاهی حتی این تسویه حساب را در دفاتر اسناد رسمی نیز ثبت می کنند.
خبر خوب این است که طبق قانون و رویه قضایی، شما همچنان می توانید شکایت کنید. به استناد رای وحدت رویه شماره ۱۷-۲۰ هیات عمومی دیوان عدالت اداری مورخ ۱۳۹۷/۱/۲۷، صرف امضای کارگر پای برگه تسویه حساب یا حتی اقرار وی به دریافت کلیه حقوق، بدون اینکه کارفرما بتواند پرداخت واقعی و کامل آن مبالغ را با ارائه اسناد معتبر (مانند فیش واریز یا سند بانکی) اثبات کند، اعتبار قانونی ندارد و مانع رسیدگی به شکایت کارگر در مراجع حل اختلاف نخواهد بود.
سخن پایانی
آگاهی از حقوق قانونی خود در پایان دوره همکاری و آشنایی با مراحل پیگیری آن در صورت عدم تسویه حساب کامل، اولین قدم برای احقاق حق است. قانون کار و رویه های قضایی راهکارهای مشخصی را برای حمایت از کارگران پیش بینی کرده اند. امیدواریم این راهنما توانسته باشد مسیر پیش روی شما را روشن تر سازد.
