جرم تخریب اموال، خواه اموال عمومی باشد یا خصوصی، به عنوان یکی از جدی ترین جرایم در قوانین ما شناخته می شود.
قانون گذار با تعیین مجازات های سنگین برای این عمل، آن را رفتاری غیرقانونی و مغایر با اصول مدنی و اجتماعی می داند که مستلزم پاسخگویی و مجازات قانونی است.
مجازات جرم تخریب
قانون مجازات، برای جرم تخریب اموال، با دو نوع مجازات اصلی برخورد می کند:
- مجازات اصلی ساده: در مواردی که تخریب اموال دیگران صورت گیرد، قانون حبس، شلاق و جزای نقدی را پیش بینی کرده است. این مجازات ها در مواد ۶۷۵ به بعد قانون مجازات اسلامی به تفصیل آمده اند.
- مجازات اصلی با کیفیت مشدد: قانون گذار در برخی شرایط خاص، مجازات تخریب را تشدید می کند. این شرایط شامل استفاده از مواد منفجره یا اقداماتی مانند آتش سوزی است که بر شدت مجازات می افزاید.
تغییرات در مجازات تخریب با توجه به قانون کاهش مجازات حبس تعزیری
با اصلاحات اخیر در قانون مجازات اسلامی و تصویب قانون کاهش مجازات حبس تعزیری، مجازات تخریب اموال خصوصی به دو بخش تقسیم شده است:
- تخریب اموال با ارزش بیش از ۱۰ میلیون تومان: همچنان مجازات حبس بین ۶ ماه تا ۳ سال را به همراه دارد.
- تخریب اموال با ارزش کمتر از ۱۰ میلیون تومان: در این حالت، مجازات به جزای نقدی تغییر می کند.
عنصر مادی جرم تخریب
برای وقوع مجازات جرم تخریب اموال، باید فرد به یک فعل مثبت دست بزند؛ به این معنی که ترک فعل نمی تواند این جرم را محقق کند.
مثلاً مستأجری که در زمستان برف پشت بام را به موقع پاک نمی کند، حتی اگر این غفلت باعث آسیب به ملک شود، از منظر مدنی تنها ضامن خسارت وارده است و جرم تخریب محقق نمی شود.
اقداماتی مانند شکستن یا قطع درخت به عنوان مصادیق مستقیم و قطع آب که باعث خشک شدن محصولات می شود، به عنوان مصادیق غیرمستقیم تخریب در نظر گرفته می شوند.
موضوع جرم تخریب
جرم تخریب شامل هرگونه آسیب به اموال، اشیا، یا اسناد متعلق به دیگران است.
این موضوع شامل اموال منقول و غیرمنقول می شود که تحت حمایت قانون قرار گرفته اند، حتی اگر ارزش مالی نداشته اما برای مالک ارزش معنوی داشته باشد.
ورود ضرر
برای تحقق جرم تخریب، لازم است که ضرری به اموال یا مالکیت وارد شود. این ضرر ممکن است مادی، معنوی، یا به منافع احتمالی مرتبط باشد.
تعلق مال به دیگری
در تحقق جرم تخریب، شرط است که مال متعلق به دیگری باشد؛ تعلق مال به فردی غیر از مرتکب، شرط اصلی برای عنصر مادی این جرم است.
وسیله ارتکاب جرم
اگرچه قانون به طور کلی وسیله خاصی برای تحقق جرم تخریب مشخص نکرده است، اما در مواردی استفاده از وسایلی مانند حریق یا مواد منفجره می تواند به تشدید مجازات بینجامد.
به عنوان مثال، بر اساس ماده ۶۷۷ قانون، برای تخریب اموال دیگران ۶ ماه تا ۳ سال حبس تعیین شده، درحالی که در صورت استفاده از حریق یا مواد منفجره طبق مواد ۶۷۵ و ۶۷۸، مجازات به ۲ تا ۵ سال حبس افزایش می یابد.
عنصر معنوی جرم تخریب
- سوء نیت عام
سوء نیت عام در جرم تخریب به معنای قصد و اراده ی مرتکب در انجام عمل تخریب است. به عبارتی، اگر تخریب مال دیگری بدون قصد و اراده انجام شود، به دلیل فقدان سوء نیت، جنبه ی کیفری نخواهد داشت و تنها موجب مسئولیت مدنی می شود.
- سوء نیت خاص
سوء نیت خاص به اراده ی آگاهانه ی فرد نسبت به مال مورد تخریب یا شخصی که از این عمل متضرر می شود اشاره دارد. در جرم تخریب، علاوه بر قصد انجام فعل مجرمانه، وجود قصد ایجاد خسارت و آسیب به دیگری نیز باید احراز گردد تا بتوان جنبه ی کیفری را اثبات جرم تخریب کرد.
چند نکته راجب جرم تخریب
جرم تخریب به واسطه ی یک رفتار فیزیکی و مستقیم محقق می شود که دربردارنده ی آسیب یا از بین بردن مال متعلق به دیگری باشد.
این آسیب می تواند شامل صدمه ی جزیی مانند پاره کردن کتاب باشد، یا به معنای از بین بردن کامل مال، مانند سوزاندن کتاب. بسته به ماهیت مال، روش و نوع آسیب نیز متفاوت است؛
مثلاً رنگ پاشیدن بر روی لباس، آن را تخریب می کند، اما بر تیرآهن تاثیری ندارد.
گاهی حتی ترک فعل نیز ممکن است به تحقق جرم تخریب بینجامد، مانند زمانی که باغبانی عمداً درختان را آبیاری نمی کند و موجب خشکی آن ها می شود.
yle=”text-align: justify;”>دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۸۲۸۸۳۷۰۱۹۰۳ شعبه ۵۸ دادگاه تجدیدنظر استان تهران نیز تخریب اوراق دادخواست متعلق به دیگری را به عنوان مصداق جرم تخریب پذیرفته است.
شرط تحقق جرم تخریب در اموال با ارزش اقتصادی
جرم تخریب باید بر روی مالی که دارای ارزش اقتصادی است رخ دهد؛ مانند خودرو، خانه یا سایر اموال منقول و غیرمنقول. تخریب موادی مانند مواد مخدر متعلق به دیگری، مشمول جرم تخریب نمی شود.
بیشتر بخوانید : وکیل کیفری
صدمه و خسارت وارده به مال لزوماً نباید ملموس باشد؛ حتی اگر آسیب در ظاهر دیده نشود، باز هم امکان تعقیب جرم تخریب وجود دارد. تخریب جزئی مال نیز برای تحقق جرم کفایت می کند و نیازی نیست که مال به طور کامل نابود شود.
خسارت غیرمستقیم و رابطه سببیت
در برخی موارد، خسارت در جرم تخریب ممکن است به صورت غیرمستقیم رخ دهد؛ مانند وقتی که باغبان عمداً آبیاری را قطع می کند و گل ها خشک می شوند.
احراز رابطه سببیت میان رفتار مرتکب و خسارت وارده ضروری است؛ یعنی باید مشخص شود که خسارت وارده مستقیماً ناشی از رفتار مرتکب بوده است.
تعلق مال به دیگری
برای تحقق جرم تخریب، مال باید به شخص دیگری تعلق داشته باشد؛ یعنی اگر فردی مال خود را تخریب کند، این جرم محقق نمی شود.
آگاهی مرتکب نسبت به تعلق مال به دیگری ضروری است، و اگر فردی در مالی شریک باشد و با قصد آسیب به شریک خود، مال را تخریب کند، این عمل نیز مشمول جرم تخریب می شود.</p>
- همزمانی عنصر مادی و معنوی
برای تحقق جرم تخریب، باید عنصر مادی و معنوی جرم به طور همزمان وجود داشته باشند. به بیان دیگر، قصد و عمل تخریب باید در یک زمان رخ دهند و به یک جرم واحد مربوط باشند.
اگر فردی ظرفی را به قصد شکستن پرتاب کند اما فقط به فرد برخورد کند و ظرف نشکند، جرم تخریب محقق نشده است.
عدم ضرورت تطابق نیت و مال آسیب دیده
در جرم تخریب، نیازی نیست که نیت تخریب به همان مالی باشد که آسیب دیده است؛ مثلاً اگر کسی تلفن دیگری را به قصد شکستن به شیشه خودرو بکوبد و شیشه بشکند اما تلفن سالم بماند، جرم تخریب همچنان محقق می شود.
بیشتر بخوانید : مشاوره حقوقی کیفری
مجازات جرم تخریب
بر اساس ماده ۶۷۷ قانون مجازات اسلامی ( تعزیرات و مجازات های بازدارنده ) و آخرین اصلاحات آن در تاریخ ۳۰-۰۳-۱۴۰۳، مجازات جرم تخریب شامل حبس از سه ماه تا یک سال و شش ماه است. در صورتی که میزان خسارت وارده ۳۳۰ میلیون ریال یا کمتر باشد، مجازات می تواند به جزای نقدی تا دو برابر خسارت وارد شده تقلیل یابد.
