وقتی فردی فوت می کند، علاوه بر دارایی های باقی مانده، مسئله انحصار وراثت بیمه تامین اجتماعی به یکی از اولویت ها تبدیل می شود.
نکته ای که باید به آن توجه داشت این است که مستمری تامین اجتماعی بخشی از ارث نیست و تنها به افراد مشخصی از خانواده تعلق می گیرد.
برای دریافت حقوق بازنشستگی فرد متوفی، باید مراحل خاصی را طی کنید. این مراحل شامل دریافت گواهی فوت و تهیه مدارک لازم برای ارائه به سازمان های مربوطه است.
پیش از شروع این فرآیند، حتماً بررسی کنید که چه کسانی واجد شرایط دریافت این حقوق هستند و مراحل انحصار وراثت حقوق بازنشستگی به چه صورت باید پیگیری شود. که همه را ما به صورت کامل برای شما توضیح می دهیم.
مدارک لازم انحصار وراثت بیمه تامین اجتماعی
برای ارائه دادخواست انحصار وراثت تامین اجتماعی، وراث باید مدارک زیر را به طور کامل تهیه و ارائه کنند:
- گواهی فوت متوفی: این گواهی اثبات کننده فوت شخص و یکی از مدارک اصلی در هر پرونده انحصار وراثت است.
- استشهادیه محضری: این مدرک به تأیید تعداد و هویت وراث توسط شهود می پردازد.
- شناسنامه متوفی: برای شناسایی کامل شخص فوت شده و رفع هرگونه ابهام در هویت، شناسنامه متوفی الزامی است.
- عقدنامه یا رونوشت آن: برای اثبات وضعیت تأهل متوفی، عقدنامه یا نسخه ای از آن مورد نیاز است.
- شناسنامه ورثه: تمامی وراث باید شناسنامه های خود را ارائه دهند تا هویت و نسبتشان با متوفی به طور رسمی تأیید شود.
شرایط گرفتن مستمری تامین اجتماعی شخص فوت شده
انحصار وراثت تامین اجتماعی با انحصار وراثت دارایی های متوفی تفاوت های زیادی دارد.
طبق ماده ۸۰ قانون تأمین اجتماعی مصوب ۱۳۵۴، وراث تنها در صورتی قادر به دریافت مستمری متوفی هستند که او دارای یکی از شرایط زیر باشد:
- بازنشسته سازمان تأمین اجتماعی: اگر متوفی در زمان فوت، بازنشسته این سازمان بوده باشد، وراث می توانند برای دریافت حقوق او اقدام کنند.
- فوت به دلیل بیماری های خاص یا حوادث ناشی از کار: اگر فوت به علت بیماری های خاص یا حوادثی که در جریان کار رخ داده باشد، حقوق بازماندگان قابل دریافت است.
- ازکارافتادگی و مستمری بگیر تأمین اجتماعی: در صورتی که متوفی به دلیل ازکارافتادگی مستمری بگیر بوده است، وراث او می توانند برای دریافت مستمری اقدام کنند.
- داشتن حداقل ۲۰ سال سابقه پرداخت حق بیمه: اگر متوفی ۲۰ سال یا بیشتر حق بیمه پرداخت کرده باشد، بازماندگان می توانند مستمری وی را دریافت کنند.
- پرداخت حق بیمه یک سال در ۱۰ سال گذشته: اگر متوفی در طول ۱۰ سال گذشته، حداقل یک سال حق بیمه پرداخت کرده باشد و در آخرین سال حیات خود حداقل ۹۰ روز حق بیمه را واریز کرده باشد، بازماندگان مشمول دریافت مستمری خواهند بود.
مراحل انحصار وراثت بیمه تأمین اجتماعی
برای انجام مراحل انحصار وراثت ، ابتدا نیاز به آماده سازی مدارک لازم است. گواهی انحصار وراثت یکی از مهم ترین مدارکی است که باید تهیه شود. مراحل دریافت این گواهی به شرح زیر است:
- مراجعه به دفتر اسناد رسمی
وراث یا وکیل انحصار وراثت آن ها ابتدا باید گواهی فوت متوفی را دریافت کنند. سپس به همراه سه نفر شاهد که از آشنایان متوفی هستند (اما نباید از اقوام درجه یک باشند)، به دفتر اسناد رسمی مراجعه می کنند.
این شاهدان تأیید می کنند که تمام وراث متوفی در استشهادیه ذکر شده اند و به درستی شناخته شده اند. این مرحله برای تکمیل استشهادیه انحصار وراثت ضروری است.
- مراجعه به شورای حل اختلاف
بعد از تکمیل استشهادیه، وراث یا وکیل ارث آن ها به همراه مدارک مورد نیاز از جمله:
- عقدنامه
- کارت ملی و شناسنامه وراث
- گواهی فوت
- استشهادیه انحصار وراثت
به شورای حل اختلاف محل آخرین اقامت متوفی مراجعه می کنند. در این مرحله، دادخواست انحصار وراثت ثبت شده و وراث باید لیست اموال متوفی را به اداره مالیات تحویل دهند تا مالیات بر ارث تعیین شود.
- انتشار آگهی در روزنامه های کثیرالانتشار
پس از ثبت دادخواست، آگهی انحصار وراثت در یکی از روزنامه های کثیرالانتشار منتشر می شود. این آگهی به منظور اطلاع رسانی به سایر افرادی است که ممکن است ادعای وراث بودن داشته باشند. به آن ها یک ماه فرصت داده می شود تا در صورت داشتن ادعا، به دادگاه مراجعه کنند.
- صدور گواهی انحصار وراثت
در صورتی که در طول این یک ماه هیچ فردی ادعای جدیدی به عنوان وارث نداشته باشد، گواهی انحصار وراثت توسط شورای حل اختلاف صادر می شود.
- مراجعه به سازمان تأمین اجتماعی
پس از دریافت گواهی انحصار وراثت و تکمیل دیگر مدارک، وراث می توانند به سازمان تأمین اجتماعی مراجعه کنند و مراحل انحصار وراثت مربوط به بیمه تأمین اجتماعی متوفی را پیگیری نمایند. توجه داشته باشید که این پروسه مهلت مشخصی دارد و وراث باید ظرف ۹ ماه پس از صدور گواهی انحصار وراثت، اقدام به پیگیری حقوق تأمین اجتماعی متوفی کنند.
به چه کسانی تعلق می گیرد؟
افرادی که در انحصار وراثت بیمه تأمین اجتماعی از مستمری متوفی سهم می برند شامل همسر، فرزندان و پدر و مادر هستند، که سهم هر کدام متفاوت است که عبارتند از :
- سهم فرزند دختر متوفی
فرزند دختر از ۲۵ درصد کل حقوق بازنشستگی سهم می برد. البته این سهم زمانی به او تعلق می گیرد که فاقد شغل و همسر باشد. اگر هر دو والدین او فوت کرده باشند، سهم او دو برابر یعنی ۵۰ درصد می شود.
- سهم فرزند پسر متوفی
فرزند پسر نیز مانند دختر، ۲۵ درصد از حقوق بازنشستگی را دریافت می کند. اما فرزند پسر باید یا زیر ۱۸ سال باشد، یا مشغول به تحصیل باشد و مدارک تحصیلی ارائه دهد. در صورتی که فرزند پسر به دلیل نقص عضو یا بیماری قادر به کار نباشد، او نیز مستمری دریافت می کند.
- سهم فرزند خوانده متوفی
در انحصار وراثت بیمه تأمین اجتماعی، فرزند خوانده حکم فرزند حقیقی را دارد و از تمامی حقوق قانونی برخوردار است. سهم فرزند خوانده مشابه سهم فرزندان دختر و پسر است و شرایط مشابهی برای او اعمال می شود.
- سهم همسر متوفی
- اگر متوفی زن باشد، شوهر تنها در صورتی مستمری او را دریافت می کند که تحت تکفل همسر بوده و بیش از ۶۰ سال سن داشته باشد، یا ازکارافتاده باشد. در این حالت، سهم شوهر ۵۰ درصد از مستمری است.
- اگر متوفی مرد باشد، همسر وی از ۵۰ درصد حقوق بازنشستگی او بهره مند می شود. در صورتی که متوفی چند همسر دائمی داشته باشد، این ۵۰ درصد به طور مساوی بین آن ها تقسیم می شود. همچنین بر اساس بند ۱ ماده ۴۸ قانون حمایت از خانواده، اگر همسر دوباره ازدواج کند، مستمری قطع نمی شود.
- سهم پدر و مادر متوفی
پدر و مادری که تحت تکفل متوفی بوده و ازکارافتاده یا سالخورده باشند، می توانند از مستمری او سهم ببرند.
برای دریافت سهم، سن مادر باید بیش از ۵۵ سال و سن پدر بیش از ۶۰ سال باشد. والدینی که خودشان مستمری بگیر سازمان تأمین اجتماعی هستند، سهمی از مستمری متوفی نخواهند داشت.
سخن پایانی
پس از فوت یک فرد، وراث برای دریافت مستمری تأمین اجتماعی او باید مراحل قانونی انحصار وراثت را طی کنند.
بیشتر بخوانید : وکیل برای گواهی انحصار وراثت
ابتدا با مدارکی نظیر گواهی فوت و حضور سه شاهد، استشهادیه انحصار وراثت در دفتر اسناد رسمی تکمیل می شود.
سپس وراث با مدارک کامل به شورای حل اختلاف مراجعه کرده و دادخواست انحصار وراثت را ثبت می کنند. پس از انتشار آگهی در روزنامه، اگر شخصی ادعای جدیدی مطرح نکند، گواهی انحصار وراثت صادر می شود.
در نهایت، وراث با این گواهی به سازمان تأمین اجتماعی مراجعه می کنند تا مستمری متوفی را دریافت کنند. این مراحل باید ظرف ۹ ماه انجام شود.
