گواهی انحصار وراثت یک سند رسمی و قانونی است که توسط شورای حل اختلاف صادر می شود.
این گواهی به وراث اجازه می دهد که مطابق با سهم الارث خود از دارایی های فرد متوفی بهره مند شوند.
برای صدور این گواهی ارائه مدارکی ضروری است. اگر ارزش دارایی های متوفی بیش از ۳۰ میلیون ریال باشد، گواهی انحصار وراثت نامحدود صادر می شود.
به دلیل الزام انتشار آگهی در روزنامه های کثیرالانتشار، فرایند صدور این گواهی ممکن است زمان بیشتری به طول بیانجامد. برای آشنایی بیشتر با جزئیات این گواهی و نحوه دریافت آن، ادامه این مطلب را مطالعه کنید که توسط وکیل انحصار وراثت تنظیم شده است.
گواهی انحصار وراثت چیست
گواهی انحصار وراثت، سندی رسمی و قانونی است که به عنوان مبنای تقسیم ارث بین وراث شناخته می شود.
این گواهی شامل اطلاعاتی مانند:
مشخصات کامل وراث
- تعداد آن ها
- رابطه هر یک با متوفی
- سهم قانونی آن ها از ارث
نخستین قدم در روند تقسیم ارث، دریافت این گواهی از مراجع قانونی مربوطه است.
گواهی انحصار وراثت از کجا بگیریم؟
برای دریافت گواهی طی کردن مراحل قانونی زیر الزامی است:
۱. دریافت گواهی فوت از اداره ثبت احوال
پس از فوت فرد، گواهی فوت توسط پزشک بیمارستان صادر می شود. همچنین، یکی از نزدیکان متوفی می تواند با ارائه مدارک زیر، گواهی فوت را از اداره ثبت احوال دریافت کند:
- شناسنامه و کارت ملی متوفی
- گواهی پزشک
- بیمارستان
- گورستان
۲. دریافت استشهادیه انحصار وراثت
برای تهیه این استشهادیه، وراث باید به همراه دو شاهد به یکی از دفاتر اسناد رسمی مراجعه کنند. شاهدان با تکمیل فرم استشهادیه انحصار وراثت، گواهی می دهند که چه کسانی وارث متوفی هستند. پس از امضای شاهدان، این فرم به طور رسمی در دفتر اسناد تنظیم می شود.
۳. ارائه دادخواست صدور گواهی انحصار در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی
یکی از وراث می تواند به تنهایی این دادخواست را ثبت کند و نیازی به مشارکت همه وراث نیست. در این مرحله، تمامی مدارک لازم به همراه دادخواست به شورای حل اختلاف در محل آخرین اقامتگاه متوفی ارسال می شود.
نکته: برای متوفیان قبل از سال ۱۳۹۵، گواهی مالیات بر ارث نیز باید به دادخواست ضمیمه شود.
۴. انتشار آگهی انحصار وراثت در روزنامه کثیرالانتشار
پس از بررسی مدارک و دادخواست انحصار وراثت، شورای حل اختلاف آگهی انحصار وراثت را در روزنامه های کثیرالانتشار منتشر می کند.
این آگهی حاوی اسامی وراث متوفی است و به هر فردی که ادعای ارث دارد، فرصت می دهد با ارائه مدارک به مراجع قضایی، حقوق خود را اعلام کند.
گواهی انحصار وراثت محدود
فرق انحصار وراثت محدود و نامحدود، در میزان دارایی های باقی مانده از متوفی نهفته است.
اگر دارایی متوفی کمتر از ۵ میلیون تومان باشد، گواهی انحصار به صورت محدود صادر می شود.
اما در صورتی که ارزش اموال بیش از ۵ میلیون تومان باشد، گواهی به شکل نامحدود خواهد بود.
برای مثال، اگر متوفی پیش از فوت دچار ورشکستگی شده و دارایی هایش را از دست داده باشد، وراث می توانند گواهی انحصار وراثت محدود دریافت کنند.
نکاتی که باید به آن توجه داشت:
- هزینه صدور گواهی انحصار وراثت، چه در حالت محدود و چه نامحدود، تفاوتی ندارد.
- زمان صدور گواهی نامحدود بیشتر است، چرا که این نوع گواهی به دلیل انتشار آگهی در روزنامه های کثیرالانتشار و نیاز به طی مراحل اداری بیشتر، فرایندی طولانی تر دارد.
- گواهی انحصار وراثت پس از صدور، دائمی و بدون تاریخ انقضا است.
نکاتی در مورد صدور گواهی انحصار وراثت
چند نکته راجب صدور گواهی وجود دارد که همه باید در مورد آن اطلاع داشته باشند و جزو مراحل انحصار وراثت می باشد.
درخواست صدور گواهی انحصار وراثت
صدور گواهی وراثت جزو موضوعات حقوقی محسوب نمی شود، بلکه در دسته امور حسبی قرار دارد.
بیشتر بخوانید : مشاوره حقوقی انحصار وراثت
با وجود اینکه دعوا به حساب نمی آید، لازم است که به صورت رسمی و در قالب دادخواست از طریق دفاتر خدمات قضایی به شورای حل اختلاف آخرین محل سکونت متوفی تقدیم شود.
تقاضای صدور گواهی توسط ذینفعان
هرچند که معمولاً وراث مسئول دریافت گواهی وراثت هستند، ولی قانون به دیگر ذینفعان، از جمله طلبکاران متوفی نیز اجازه داده است تا بر اساس ماده ۳۶۰ قانون امور حسبی، درخواست خود را به شورای حل اختلاف ارائه دهند، مشروط بر اینکه مدارک لازم را برای اثبات ذینفعی خود ارائه کنند.
ارائه مدارک و شهادت شهود
برای تکمیل درخواست، ارائه تصویر معتبر شناسنامه هر یک از وراث ضروری است. اگر یکی از وراث به هر دلیلی از ارائه شناسنامه خود خودداری کند یا به آن دسترسی نباشد، شورای حل اختلاف می تواند مستقیماً از اداره ثبت احوال استعلام کند.
بر اساس ماده ۳۶۳ قانون امور حسبی، شورای حل اختلاف الزامی به استماع شهادت شهود ندارد، به ویژه زمانی که استشهادیه به طور رسمی و قانونی تنظیم شده باشد. از طرفی، نیازی به تشکیل جلسه رسیدگی رسمی برای صدور گواهی وراثت وجود ندارد.
تغییرات در قوانین مالیات بر ارث
در گذشته، وراث برای صدور گواهی انحصار وراثت باید فهرست کامل اموال متوفی را به اداره دارایی ارائه و مالیات مربوطه را پرداخت می کردند. اما از سال ۱۳۹۵ به بعد، با اصلاحات جدید در قانون مالیات های مستقیم، پرداخت مالیات بر ارث دیگر شرط صدور گواهی انحصار وراثت نیست.
اعتراض به گواهی انحصار وراثت
در صورتی که فردی به مسائل مربوط به نسب یا زوجیت اعتراض داشته باشد، رسیدگی به این موضوع از حیطه وظایف شورای حل اختلاف خارج است و پرونده به دادگاه خانواده ارجاع می شود.
اما اگر اعتراض به موارد دیگر باشد، شورای حل اختلاف همان که گواهی را صادر کرده است، صلاحیت رسیدگی به اعتراض را دارد.
پس از بررسی مدارک و تشکیل جلسه، شورا حکم لازم را صادر می کند که این حکم قابل اعتراض و تجدیدنظرخواهی است. این اعتراض می تواند از طرف وراث یا اشخاص ثالث صورت گیرد و محدودیت زمانی خاصی برای آن وجود ندارد.
فردی که اعتراض می کند، باید همه وراث را به عنوان طرف دعوا معرفی کند، زیرا هر تصمیمی که در این خصوص گرفته شود، بر حقوق همه وراث تأثیرگذار خواهد بود.
گواهی انحصار وراثت اینترنتی
افراد می توانند با مراجعه به سامانه ثنا، به صورت آنلاین درخواست صدور گواهی را ثبت کنند. برای آغاز این فرایند، ابتدا باید در سامانه ثنا ثبت نام کنند.
بیشتر بخوانید : هزینه وکیل انحصار وراثت
وراث می توانند برای ثبت نام در این سامانه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه نمایند. پس از ثبت نام موفق، متقاضیان باید مدارک مورد نیاز را در سامانه بارگذاری کنند تا بتوانند گواهی را به صورت الکترونیکی دریافت کنند.
این فرایند آنلاین، روند دریافت گواهی را سریع تر و دسترسی به آن را راحت تر کرده است.
چه کسی می تواند درخواست صدور گواهی انحصار وراثت را بدهد؟
علاوه بر وراث، هر ذینفع دیگری مثل طلبکاران یا حتی نمایندگان قانونی افراد می توانند درخواست صدور این گواهی را به شورای حل اختلاف ارائه دهند. این امر بر اساس ماده ۳۶۰ قانون امور حسبی مجاز است، به شرطی که مدارک لازم برای اثبات ذینفع بودن خود را به شورا ارائه کنند.
آیا برای صدور گواهی انحصار وراثت نیاز به موافقت همه وراث است؟
خیر. درخواست گواهی می تواند تنها توسط یکی از وراث به دفاتر خدمات قضایی یا سامانه ثنا ارائه شود. این درخواست نیازی به امضای تمامی وراث ندارد، اما پس از صدور گواهی، تمامی وراث از آن بهره مند خواهند شد.
تفاوت بین گواهی انحصار وراثت محدود و نامحدود چیست؟
تفاوت اصلی به ارزش دارایی های متوفی برمی گردد. اگر ارزش دارایی ها کمتر از ۵ میلیون تومان باشد، گواهی وراثت به صورت محدود صادر می شود و تشریفات کمتری دارد. اما اگر دارایی ها بیش از ۵ میلیون تومان باشد، گواهی به صورت نامحدود صادر می شود که انتشار آگهی در روزنامه و مراحل اداری بیشتری را شامل می شود.
اگر یکی از وراث از ارائه مدارک خودداری کند، چه باید کرد؟
اگر یکی از وراث از ارائه مدارک، مثل شناسنامه، خودداری کند، شورای حل اختلاف می تواند از اداره ثبت احوال درخواست کند تا اطلاعات لازم را به طور مستقیم دریافت کند. بنابراین، عدم همکاری یکی از وراث مانعی برای صدور گواهی نخواهد بود.
آیا صدور گواهی انحصار وراثت به پرداخت مالیات بر ارث نیاز دارد؟
تا قبل از سال ۱۳۹۵، پرداخت مالیات بر ارث برای صدور گواهی ضروری بود. اما طبق اصلاحات قانون مالیات های مستقیم، در حال حاضر نیازی به پرداخت مالیات بر ارث برای صدور این گواهی نیست.
اگر پس از صدور گواهی، فردی نسبت به ارث اعتراض داشته باشد، چه باید کرد؟
در صورتی که فردی نسبت به نسب یا زوجیت اعتراضی داشته باشد، باید این موضوع به دادگاه خانواده ارجاع شود. اما اعتراض به موارد دیگر مثل میزان سهم الارث یا وجود افراد جدید به عنوان وارث، در همان شورای حل اختلاف که گواهی را صادر کرده است، بررسی می شود. شورا جلسه ای برای رسیدگی تشکیل داده و پس از بررسی مدارک، حکم نهایی را صادر می کند.
