پس از درگذشت یک نفر، نخستین گام برای بازماندگان، اخذ انحصار وراثت است. برای اخذ باید مراحل انحصار وراثت را بدان علم داشته باشند که در این مقاله به آن می پردازیم.
به بیان ساده تر، گواهی انحصار وراثت ، فهرست افرادی را که از نظر قانون از ارث بهره می برند، مشخص می شود.
در صورتی که این گواهی اخذ نشود، شما نمی توانید دارایی شخص فوت شده را نه بفروشید نه به کسی انتقال دهید.
مراحل انحصار وراثت
گواهی انحصار وراثت بر اساس میزان دارایی متوفی به دو نوع تقسیم می شود: اگر اموال باقی مانده کمتر از ۵۰ میلیون تومان باشد، “محدود” و اگر بیشتر باشد، “نامحدود” نامیده می شود.
مراحل انحصار وراثت عبارتند از:
- اخذ گواهی فوت و جمع آوری مدارک ( شناسنامه و کارت ملی )
- ثبت درخواست در دفاتر خدمات قضایی
- حضور در شورای حل اختلاف
- شناسایی وراث و فهرست اموال
- تابید وارث توسط شورای حل اختلاف
- محاسبه مالیات بر ارث
- صدور گواهی
- تحریر ترکه
- تقسیم ترکه
باید به این نکته اشاره کرد که اگر از وکیل انحصار وراثت برای انجام امور کارها می خواهید استفاده کنید، نیازی به حضور در هیچ یک از این مراحل انحصار وراثت ندارید و وکلای تیم آوا دادیار این کار را برای شما انجام می دهند.
طبقات مربوط به ارث
طبقات وراث و نحوه تقسیم ارث در قانون به دو دسته نسبی ( خویشاوندی خونی ) و سببی ( ازدواج ) تقسیم می شود.
وراث در سه طبقه اصلی قرار می گیرند و حضور حتی یک نفر از طبقه بالاتر، حق ارث طبقات پایین تر را ساقط خواهد کرد.
طبقه اول:
- درجه اول: والدین و فرزندان
- درجه دوم: نوادگان
طبقه دوم:
- درجه اول: اجداد، خواهر و برادر
- درجه دوم: فرزندان خواهر و برادر
طبقه سوم:
- درجه اول: عمو، عمه، خاله و دایی
- درجه دوم: فرزندان آنها
سهم الارث وراث:
- والدین: مادر ( یک سوم ) و پدر ( دو سوم )
- پدر/مادر با یک دختر: والد ¼ و دختر ¾
- پدر/مادر با یک پسر: والد ⅙ و پسر مابقی ارث
- پسر و دختر: سهم پسر دو برابر دختر
- دو دختر: تقسیم مساوی
- اجداد پدری و مادری: اجداد پدری ⅔ و مادری ⅓
آیا دولت هم از ارث سهم دارد؟
در مواردی که متوفی بدون هیچ ورثه ای از دنیا برود ، فرآیند انحصار وراثت و اخذ گواهی به کلی تغییر خواهد کرد.
طبق قانون، اگر تا ده سال پس از مرگ، وارثی پیدا نشود، دارایی های متوفی به خزانه دولت واریز می گردد که “سهم دولت از ارث” نامیده می شود.
ماده ۸۶۶ قانون مدنی :
در نبود وارث، مدیریت ترکه متوفی بر عهده حاکم ( ولی فقیه ) است.
براساس ماده ۳۳۵ قانون امور حسبی
اگر طی ده سال از زمان تحریر ترکه، وارثی وجود نداشته باشد، پس از این مدت، ترکه به دولت منتقل شده و بعد از آن هیچ ادعایی قابل قبول نیست.
آیا فرد محجور ارث می برد؟
محجوریت در قانون به سه گروه تقسیم بندی می شوند :
- صغیر: افرادی که هنوز به سن قانونی نرسیده اند و شخص دیگری برای آنها تصمیم می گیرد.
- غیر رشید: اشخاصی که با وجود رسیدن به سن قانونی، درک کافی از مسائل، به ویژه امور مالی، ندارند.
- مجنون: افرادی که به دلیل اختلالات روانی، توانایی گرفتن تصمیم را ندارند.
تقسیم ارث محجورین، همانند روال عادی انجام می شود، اما با کمک وکیل یا قیم قانونی.
محجورین، به دلیل عدم بلوغ فکری، اجازه نوشتن وصیت نامه ندارند و وصیت آنها فاقد اعتبار قانونی است.
تعیین میزان مالیات بر ارث
یکی از مراحل انحصار وراثت، مراجعه به سازمان مالیاتی است.
وراث لیستی از اموال منقول و غیرمنقول متوفی را به اداره مالیات ارائه می دهند. این اموال شامل هر مالی است که متوفی از خود به جا گذاشته و مشمول مالیات بر ارث می باشد.
یکی از وراث به نمایندگی از سایرین به اداره مالیات مراجعه تا میزان دقیق مالیات بر ارث تعیین شود. این مبلغ بر اساس ارزش اموال و نسبت هر یک از وراث با متوفی تعیین می شود.
سهم هر وارث نیز بر اساس نسبت قانونی او با متوفی محاسبه و مشخص می شود.
پس از تعیین مالیات، رسیدی از سوی اداره مالیات صادر شده و وارث یا نماینده برای ادامه مراحل باید به شورای حل اختلاف مراجعه کند.
بیشتر بخوانید : وکیل مالیات بر ارث
لازم به ذکر است که برخی از اموال متوفی ممکن است معاف از مالیات باشند، در حالی که برخی دیگر مشمول مالیات هستند.
فهرستی از این اموال به شرح زیر است:
- سپرده های بانکی این سپرده ها ممکن است بر اساس قوانین مالیاتی مشمول مالیات بر ارث شوند.
- اوراق بهادار : اوراق سهام، اوراق قرضه و سایر اوراق بهادار متوفی نیز مشمول مالیات بر ارث می شوند.
- وسایل نقلیه : هر نوع وسیله نقلیه که به نام متوفی ثبت شده، شامل خودرو، موتورسیکلت و سایر وسایل، مشمول مالیات هستند.
- املاک : هرگونه ملک، اعم از زمین، خانه یا آپارتمان که به نام متوفی است، باید مالیات آن پرداخت شود.
- اثاث منزل : اثاثیه و لوازم خانگی متوفی مشمول مالیات نمی شوند.
چند نکته راجب مراحل انحصار وراثت
برای افرادی که قصد دارند مراحل کار را خودشان انجام دهند باید به موارد زیر دقت داشته باشند :
- این فرآیند باید مطابق با قوانین ارث مندرج در قانون مدنی انجام شود.
- ممکن است همه وراث ارث نبرند.
- وصیت نامه رسمی متوفی ، اولویت دارد و مراحل انحصار وراثت پس از آن آغاز می شود.
- متوفی تنها مجاز به وصیت یک سوم اموالش است. مابقی طبق قوانین ارث تقسیم بندی خواهد شد.
- برای شروع کار در دفتر خدمات قضایی، حضور یکی از وراث به نمایندگی از مابقی کافی است.
- برای افرادی که بعد سال ۱۳۹۵ به بعد فوت کرده اند ، ارائه گواهی مالیات بر ارث الزامی نیست.
- شورای حل اختلاف پس از بررسی مدارک، آگهی در روزنامه منتشر می کند تا سایر مدعیان احتمالی ارث حضور پیدا کنند.
- اطلاع رسانی های شورا از طریق سامانه ثنا به وراث ابلاغ می شود.
اموال منقول و غیرمنقول
از دیدگاه حقوقی، اموال به دو دسته منقول و غیرمنقول تقسیم می شوند.
اموال منقول
- منقول ذاتی: اموال قابل حمل و لمس
- در حکم منقول: مانند حق مؤلف، سهام شرکت ها و حق وثیقه که به تبع اموال منقول طبقه بندی می شوند
اموال غیرمنقول
- غیرمنقول ذاتی: مثل زمین و معادن
- غیرمنقول به واسطه عمل انسان: مانند درخت، آینه و پرده های نصب شده که جداسازی آنها موجب خسارت می شود
برای طی مراحل انحصار وراثت و تهیه مدارک لازم، می توانید از خدمات مشاوره حقوقی ما استفاده کنید.
همچنین اگر وقت پیگیری این نوع پرونده ها را ندارید، می توانید با سپردن امور به وکیل ارث آوا دادیار، روند را تسریع و تسهیل کنید.