شکایت کیفری ممانعت از حق، موضوعی است که هم حقوقی و هم کیفری قابلیت پیگیری دارد. زمانی که فردی مانع استفاده مالک از حق خود می شود، مالک می تواند از دو مسیر قانونی اقدام کند.
مالک با استناد به قانون آیین دادرسی مدنی، دادخواستی تنظیم و حق خود را مطالبه می کند. در این دادخواست، علاوه بر اصل حق، درخواست جبران خسارات ناشی از عدم دسترسی به ملک نیز باید مطرح شود.
همچنین قانون این اجازه را داده تا مالک در دادگاه کیفری شکایت مطرح و خواستار تعقیب قانونی متهم شود. با اثبات جرم، متهم بر اساس ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات) باید مجازات شود.
تعریف ممانعت از حق
مالکیت، حقی است که صاحب آن بر اموالش دارد. این اصل، که دنیای حقوق به “اصل تسلیط” نام دارد که در ماده ۳۰ قانون مدنی بدان اشاره شده است.
بر این اساس، مالک آزاد است هر گونه تصرفی در ملک خود داشته باشد، مشروط بر آنکه به حقوق دیگران یا جامعه لطمه ای وارد نکند.
بیشتر بخوانید : مشاوره حقوقی کیفری
حال اگر شخصی مانع استفاده مالک از دارایی خودش شود، قانون از مالک حمایت می کند.
صاحب ملک حق دارد علیه فرد مزاحم اقامه دعوا کند و خواستار مجازات او شود که در اصطلاح حقوقی ممانعت از حق نامیده می شود.
فرق ممانعت از حق و تصرف عدوانی
در جرم ممانعت از حق، فرد خاطی هیچ دخل و تصرفی در ملک انجام نمی دهد و مانع استفاده مالک از دارایی اش می شود.
برای مثال، ممکن است کلید خانه را از صاحب ملک بگیرد و از بازگرداندن آن خودداری کند.
اما در تصرف عدوانی شخص ( متهم ) ملک متعلق به دیگری را تصرف مانع استفاده مالک از دارایی اش می گردد.
فرق این دو جرم در اینجا مشخص می شود که فردی که مرتکب تصرف عدوانی شده، ملزم به پرداخت هزینه دوره تصرف خود است.
اما در مورد ممانعت از حق، فرد خاطی تنها زمانی موظف به جبران خسارات است که نتیجه عدم دسترسی مالک به ملکش، زیانی به وی وارد کرده باشد.
مراحل شکایت از ممانعت از حق
- تنظیم شکواییه: اگر موضوع کیفری باشد، شاکی باید شکواییه و اگر حقوقی باشد، دادخواست تنظیم کند.
- ارائه مدارک به دادگاه یا دادسرا: در هر دو نوع دعوا، مدارک و مستندات باید به مراجع ذی صلاح ارائه شود.
- پیگیری از طریق وکیل: حضور وکیل ملکی می تواند به شما کمک کند تا مسیری درست را انتخاب کنید.
ارکام جرم در حوزه کیفری
طبق ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی، مرتکبین این جرم به حبس یک ماه تا یک سال محکوم می شوند. دادگاه موظف است پس از اثبات جرم، دستور رفع تصرف ملک را بدهد.
ارکان تشکیل دهنده جرم ممانعت از حق کیفری :
چنانچه فردی پس از محکومیت و اجرای مجازات، مجددا اقدام به ممانعت از حق، همان ملک کند، مطابق ماده ۶۹۳ قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات)، به حبس بین شش ماه تا دو سال محکوم خواهد شد.
در مورد عنصر معنوی این جرم، یعنی سوءنیت، باید توجه داشت که شخص باید آگاهانه و عمدا مانع استفاده مالک شود و شرایط رافع مسئولیت کیفری شامل حال او نباشد.
تبصره کاهش مجازات متهم :
تبصره الحاقی به ماده ۱۰۴ : مجازات ممانعت از حق را به نصف کاهش داده است. در حال حاضر، این جرم جزو جرایم قابل گذشت محسوب می شود.
سخن پایانی
در این مقاله ، تلاش خود را کردیم شما را با مفهوم ممانعت از حق در حوزه های کیفری آشنا سازیم.
اجزای تشکیل دهنده این جرم و تفاوت آن با تصرف عدوانی را بررسی کردیم. امیدواریم توانسته باشیم به پرسش های که در ذهن داشته اید، جواب داده باشیم.
با توجه به جنبه کیفری این موضوع، توصیه می کنیم در صورت مواجهه با چنین مواردی، با یک وکیل کیفری تیم آوا دادیار مشورت کرده تا راهکارهای مناسب را در اختیارتان قرار دهند.
شما با یک مشاوره حقوقی ، می توانید جلوی بسیاری از اشتباهات را بگیرید.
آیا ممانعت از حق جرم است؟
بله، در نظام حقوقی ، ممانعت از حق نه تنها از طریق حقوقی قابل پیگیری است، بلکه جنبه کیفری نیز دارد و به عنوان یک جرم شناخته می شود.
آیا جرم ممانعت از حق قابل گذشت است؟
این جرم در صورتی که مربوط به املاک اشخاص حقیقی باشد، قابل گذشت است. اما اگر ملک متعلق به نهادهای عمومی یا دولتی باشد، غیرقابل گذشت است.
آیا برای این جرم تخفیف مجازات داریم؟
بله، چنانچه شرایط تخفیف مجازات وجود داشته باشد، جرم ممانعت از حق می تواند مشمول تخفیف شود. نکته قابل توجه این است که به دلیل قابل گذشت بودن این جرم، در صورت رضایت شاکی، پرونده مختومه خواهد شد.
